Kunst rond 1900

Aan het eind van de negentiende eeuw staat een nieuwe generatie Nederlandse schilders op. Inspiratie vinden zij bij Franse impressionisten als Claude Monet (1840-1926) en Pierre-Auguste Renoir (1841-1919), die met kleur en licht hun omgeving vastleggen. Nederlandse kunstenaars vinden verschillende manieren om zich uit te drukken. Zo schilderen de Tachtigers in snelle penseelstreken het moderne leven in de stad, terwijl de symbolisten met zwierige lijnen juist een droomwereld vastleggen. Weer anderen willen onder invloed van het socialisme een nieuwe samenleving realiseren waarin alle mensen gelijk zijn en maken ‘gemeenschapskunst’ die in openbare gebouwen voor iedereen te zien is.

Verschuiving na de eeuwwisseling

Na de eeuwwisseling dienen zich overal andere stromingen aan. De meer naar abstractie toewerkende kubisten en de ‘wilde’ fauvisten met hun nog fellere kleuren bijvoorbeeld. Toch blijven velen vasthouden aan een traditionele, figuratieve manier van schilderen. Topstukken in onze collectie zijn onder andere Portret van Sixta Heddema door Chris Lebeau (1878-1945), Vrouw met zonnebloemen van Thérèse Schwartze (1851-1918) en Portret van Tonia Stieltjes door Jan Sluijters (1881-1957)

Hoe komt een topcollectie met Nederlandse kunst uit de periode rond 1900 in het Drents Museum terecht? Dat is een bijzonder verhaal. Rond 1960 dreigt de kunst uit de periode rond 1900 – op een paar grote namen als Vincent van Gogh (1853-1890) en Piet Mondriaan (1872-1944) na – in de vergetelheid te raken. Bij kinderen en familieleden van kunstenaars ontstaat het groeiende besef dat zij in actie moeten komen om deze kunst opnieuw onder de aandacht te brengen. Zij zoeken bovendien een goede bestemming voor de nalatenschap van hun voorouders. Ze slaan de handen ineen en richten in 1964 de Stichting Schone Kunsten rond 1900 (SSK) op.

Stichting Schone Kunsten rond 1900

De stichting SSK vindt vanaf de jaren 1970 onderdak voor de collectie in het Drents Museum, dat de kunst in bruikleen krijgt. De nazaten voegen in de jaren daarna steeds meer kunstwerken aan de SSK-collectie toe. En ook het museum begint actief te verzamelen en tentoonstellingen te organiseren. Over Chris Lebeau, Johanna van Eijbergen en Christine van Zeegen en haar broer Janus van Zeegen bijvoorbeeld. In veel gevallen is het de eerste overzichtstentoonstelling met bijbehorende publicatie over een bepaalde kunstenaar. Ook zijn er tentoonstellingen waarin de collectie in internationaal perspectief geplaatst wordt, zoals The Glasgow Boys (2016), Peredvizhniki (2016-2017) en Sprezzatura (2019). In 2017 wordt de gehele SSK-collectie van zo’n 20.000 objecten officieel aan het museum geschonken. 

In 2024 gaat Museum De Buitenplaats in Eelde verder als Drents Museum De Buitenplaats: hét nieuwe Nederlandse museum voor art nouveau. De rijke collectie beeldende en toegepaste kunst rond 1900 van het Drents Museum vormt het uitgangspunt voor de programmering. Zowel de eigen collectie als bruiklenen van musea uit binnen- en buitenland zijn de komende jaren in het tentoonstellingsprogramma in Eelde te zien. Dit museum met bijbehorende tuin is gevestigd in een gebouw naar ontwerp van Alberts & Van Huut. Centraal in het ontwerp staat de wederzijdse beïnvloeding van kunst en natuur en daarmee sluit het gebouw naadloos aan bij het gedachtegoed van de art nouveau. Vormen uit de natuur komen op allerlei manieren terug in de beeldende en toegepaste kunst rond 1900.