Drents Museum

Na net te zijn tentoongesteld in het British Museum in Londen, presenteert het Drents Museum in Assen nu de hemelschijf van Nebra als blikvanger in de tentoonstelling De Nebraschijf – De ontdekking van de hemel. Het unieke archeologische object uit de collectie van het Landesmuseum für Vorgeschichte in Halle (Duitsland) is het magische slotstuk van de expositie waarin de bezoeker op reis gaat door de bronstijd. Van 6 augustus tot en met 18 september 2022 is de Nebraschijf - een absoluut topstuk van de Europese archeologie - voor het eerst in Nederland te bewonderen. 

De met goud ingelegde bronzen hemelschijf is in 1999 gevonden in Nebra in de Duitse deelstaat Saksen-Anhalt en is de eerste realistische weergave van de nachtelijke hemel. De schijf dateert uit de vroege bronstijd, circa 1800 v.Chr. en is rond 1600 v.Chr. als offer in de grond begraven. De schijf diende waarschijnlijk als een soort van kalender en laat zien dat men in de bronstijd (2000 tot 800 v.Chr.) over kennis van de sterrenhemel beschikte.

Pelgrimstocht en audiobeleving
In de tentoonstelling De Nebraschijf – De ontdekking van de hemel leren bezoekers als het ware via een pelgrimstocht van Drenthe naar Nebra de geheimen van de hemelschijf kennen. In een audiobeleving ontdekken bezoekers samen met een meisje uit de bronstijd waarom de mensen in de bronstijd zo geïnteresseerd zijn in het universum, hoe hun kennis over het heelal er uitzag en waarom de hemelschijf gemaakt is. 
De reis voert langs topstukken uit de eigen Drents Museum-collectie van de bronstijd zoals de kralenketting van Exloo (1900-1500 v. Chr.), langs andere bijzondere objecten uit het Landesmuseum in Halle, en eindigt bij de Nebraschijf. In een vormgeving van bureau NorthernLight uit Amsterdam ziet de bezoeker prachtige bronstijdlandschappen aan zich voorbijtrekken.

Religieuze betekenis
Hoogstwaarschijnlijk heeft de hemelschijf van Nebra naast een praktische ook een religieuze betekenis gehad. Dat blijkt uit het feit dat het object als offer in de grond is begraven. Daarnaast zijn er in de loop der jaren veranderingen aan de schijf aangebracht. Zo zijn ‘horizonbogen’ toegevoegd die de zonsopgangs- en zonsondergangspunten van de zonnewendes aan de horizon ter plaatse aangeven. Later is een boot op de schijf gezet, omdat men destijds dacht dat de zon en maan werden voortgetrokken door een boot. Dit is ook te zien op talloze rotsgravures en bronzen vondsten.

Topstuk Europese archeologie
De Nebraschijf behoort tot de absolute topstukken van de Europese archeologie. Sinds 2013 heeft de hemelschijf UNESCO erkenning als Documentair en digitaal erfgoed en staat het op de lijst van het ‘Memory of the World Register’. Het topstuk maakt deel uit van de archeologiecollectie van het Landesmuseum für Vorgeschichte in Halle (Duitsland) en wordt zeer zelden uitgeleend. Het is dan ook bijzonder dat dit speciale object gedurende zes weken in Assen getoond wordt. Tot en met 17 juli 2022 was de hemelschijf te zien in de tentoonstelling The world of Stonehenge in het British Museum in Londen. 

Activiteiten rond Nebraschijf
Bij de tentoonstelling is een uitgebreid activiteitenprogramma op de zondagen 7 en 14 augustus. In samenwerking met ASTRON (Nederlands instituut voor radioastronomie) zijn er op die dagen een LOFAR station te zien op de Brink voor het museum. Bovendien staat er op zondag 14 augustus in de Statenzaal een Mobiel Planetarium, een opblaasbare koepel van 3,5 meter hoog en 6 meter doorsnede waarin aan de binnenkant interactieve films worden geprojecteerd van de sterrenhemel en al het moois in het heelal. Ook zijn er workshops waarbij bezoekers helpen bij het bouwen van een zonnewijzer en is er de mogelijkheid om een handige ‘tool’ te knutselen die te maken heeft met de fasen van de maan. Kijk voor het actuele programma op https://drentsmuseum.nl/nl/tentoonstellingen/de-nebraschijf

De tentoonstelling De Nebraschijf – De ontdekking van de hemel in het Drents Museum komt tot stand in samenwerking met het Landesmuseum für Vorgeschichte in Halle (Duitsland). 

Noot voor de redactie:
De rechten om deze afbeeldingen te reproduceren worden eenmalig en uitsluitend aan u verleend voor de verslaglegging van de tentoonstelling De Nebraschijf – De ontdekking van de hemel in het Drents Museum, Assen, van 6 augustus t/m 18 september 2022. Bij beeldgebruik op internet: max. 72 dpi.